ข้าวเหนียวเขาวง หอมอร่อย ไม่ปลอมปน ของขึ้นชื่อจังหวัดกาฬสินธุ์

ประวัติความเป็นมา ชาวกาฬสินธุ์ ปลูกข้าวหลากหลายชนิดพันธุ์แตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับความเหมาะสมของสภาพพื้นที่ ส่วนใหญ่ปลูกข้าวเหนียวเพื่อการบริโภคที่เหลือจึงขายพื้นที่ตอนบนของจังหวัดตามบริเวณเทือกเขาภูพานสภาพพื้นที่เป็นที่ดอนและที่ราบบริเวณหุบเขาประชากรส่วนใหญ่เป็นชาวผู้ไทยที่มีชื่อเสียงเป็นที่ยอมรับในเรื่องวิถีชีวิตวัฒนธรรม

ขนบธรรมเนียมประเพณีและพิธีกรรมต่างๆ เป็นสังคมกสิกรรมที่มีความประณีตบรรจงในการผลิตสินค้าเกษตรโดยเฉพาะข้าวเหนียวเขาวงเริ่มเป็นที่รู้จักและมีชื่อเสียงในตลาดข้าวสารจังหวัดกาฬสินธุ์ตั้งแต่ พ.ศ.2507

เมื่อกลุ่มผู้ประกอบการโรงสีข้าวขนาดเล็กในเขตตำบลหลุบ อำเภอเมือง จังหวัดกาฬสินธุ์ ได้ออกตระเวณหาซื้อข้าวเปลือกตามอำเภอต่างๆ ในจังหวัดมาสีเป็นข้าวสารส่งขายตามตลาดในจังหวัดกาฬสินธุ์และต่างจังหวัด ปรากฏว่าข้าวเหนียวจากอำเภอเขาวงเป็นข้าวคุณภาพดีได้ต้นข้าวมาก หุงสุกแล้วอ่อนนุ่มมากมีความหอม จึงเป็นที่นิยมของตลาดผู้บริโภคกล่าวขานถึงและสอบถามแหล่งที่มาจึงเป็นที่มาของข้าวเหนียวนั้นเอง

และในความน่าสนใจของข้าวเขาวง คือการเป็นผลผลิตทางการเกษตร จากการทำการเกษตรแบบประณีตของกลุ่มชาติพันธุ์ภูไท ซึ่งขั้นตอนของการทำนาจะยังคงยึดวิถีปฏิบัติมาตั้งแต่สมัยบรรพบุรษ จนถึงขณะนี้ก็ยังไม่เปลี่ยนแปลง รวมถึงการทำนาข้าวที่ปลอดสารพิษเป็นนาข้าวอินทรีย์ โดยในการทำนาข้าวของชาวภูไท กว่าจะได้มาซึ่งข้าวเขาวงนั้น ไม่ใช่เรื่องง่าย

เพราะการทำนาข้าว เป็นมรดกตกทอด เมื่อถูกสอนให้ทำอย่างไรก็ทำอย่างนั้น ไม่มีการเปลี่ยนแปลง ซึ่งพื้นฐานคนภูไทมักจะใส่ใจในส่วนนี้มากเป็นพิเศษ ขณะที่ในการทำนาข้าวจะไม่เหมือนที่อื่น เพราะจะเริ่มทำการเพาะปลูกตั้งแต่เดือนมิถุนายน ขณะที่ระยะเวลาการเก็บเกี่ยวก็จะเก็บเกี่ยวในช่วงเดือนพฤศจิกายน จะเห็นว่าระยะเวลาการเก็บเกี่ยวข้าวนั้น จะเกี่ยวข้าวในช่วงพลับพลึงที่รวงข้าวเริ่มเหลืองทอง ไม่เหลืองแก่จัด เมื่อเกี่ยวข้าวเสร็จแล้วก็จะเก็บรักษาให้พ้นจากความชื้น

และอากาศที่จะทำให้ข้าวแห้งเกินไป โดยปกติแล้วถ้าเกี่ยวข้าวเสร็จภายใน 2 วัน ข้าวทั้งหมดก็จะเข้าสู่กระบวนการการตีข้าว ซึ่งใช้แรงงานคนทั้งหมด ดังนั้น ข้าวเปลือกที่ได้ทั้งหมดจะถูกไปเก็บรักษาไว้ในยุ้งข้าว เพื่อนำไปใช้ประโยชน์ต่อไป